Λίγα μαχητικά έχουν αφήσει αποτύπωμα ανάλογο με αυτό του Lockheed F-104 Starfighter, τόσο στην Πολεμική Αεροπορία αλλά και συνολικά στην ιστορία των αεροσκαφών. Ένα υπερηχητικό αεροσκάφος με κύριο ρόλο αυτό της αναχαίτησης, το Starfighter πέρασε από τα «χέρια» πολλών πιλότων σε 15 χώρες ενώ το ιδιαίτερο σχέδιό του σίγουρα βοήθησε στο να λάβει την φήμη του.
Η ανάπτυξη του F-104 από την Lockheed
Η ανάπτυξη του F-104 Starfighter ξεκινάει στις αρχές της δεκαετίας του 1950, με επικεφαλής της σχεδίασής του τον διάσημο αεροναυπηγό Clarence “Kelly” Johnson από το τμήμα Skunk Works της Lockheed, το οποίο ήταν επίσης υπεύθυνο για, μεταξύ άλλων, το SR-71 Blackbird .
Το αεροσκάφος ήταν μια απάντηση στην απαίτηση της USAF για ένα αναχαιτιστικό μαχητικό (interceptor) υψηλής απόδοσης. Η σχεδιαστική φιλοσοφία του Johnson έδωσε έμφαση στην απλότητα και τις επιδόσεις, οδηγώντας στα μοναδικά χαρακτηριστικά του F-104. Το Starfighter ήταν επαναστατικό στον σχεδιασμό του. Διέθετε μια λεπτή άτρακτο και μικρά φτερά, τα οποία είχαν πλάτος μόλις 21 πόδια, κάτι λιγότερο από 6,5 μέτρα. Αυτός ο σχεδιασμός ήταν κρίσιμος για την επίτευξη υψηλών ταχυτήτων και χαμηλού συντελεστή οπισθέλκουσας. Το αεροσκάφος τροφοδοτείτο από έναν κινητήρα General Electric J79, ο οποίος του επέτρεψε να φτάσει ταχύτητες άνω των 2 Mach.
Στις 12 Μαρτίου 1953, η Lockheed αναδείχθηκε πρωτοπόρος σε έναν διαγωνισμό για την ανάπτυξη του νέου μαχητικού για την USAF, εξασφαλίζοντας μια σύμβαση στις για την κατασκευή δύο πρωτοτύπων XF-104. Παρά την ταχεία πρόοδο, συμπεριλαμβανομένης μιας μακέτας έτοιμη έως τον Απρίλιο και την έναρξη της κατασκευής του πρωτοτύπου, ο προβλεπόμενος κινητήρας J79 δεν ήταν διαθέσιμος.
Κατά συνέπεια, και τα δύο πρωτότυπα ήταν εξοπλισμένα με τον κινητήρα Wright J65, μια έκδοση του Armstrong Siddeley Sapphire. Είναι αξιοσημείωτο ότι το πρώτο πρωτότυπο ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από ένα χρόνο, κάνοντας την παρθενική του πτήση στις 4 Μαρτίου 1954, στο Edwards AFB.
Η ανάπτυξη του F-104 ήταν δημόσια γνωστή, αλλά οι λεπτομέρειες ήταν λίγες μέχρι το 1956, δύο χρόνια μετά την πρώτη πτήση του XF-104. Η USAF κράτησε το σχέδιο του αεροσκάφους κρυφό, χωρίς να δημοσιοποιήσει φωτογραφίες και ακόμη και να κρύψει τις εισόδους του κινητήρα και τα όπλα κατά τη δημόσια αποκάλυψή του.
Η αρχική πτήση του XF-104, με πιλότο τον Tony LeVier, διακόπηκε σε 21 λεπτά λόγω προβλημάτων στο σύστημα προσγείωσης. Το δεύτερο πρωτότυπο χάθηκε σε μια δοκιμή, με αποτέλεσμα ο πιλότος να εκτιναχθεί κατά λάθος. Παρά αυτές τις αποτυχίες, το XF-104 έγινε επίσημα αποδεκτό από την USAF την 1η Νοεμβρίου 1955.
Μετά τις αξιολογήσεις του XF-104, η Lockheed συνέχισε με την ανάπτυξη του YF-104A, μια μεγαλύτερη έκδοση εξοπλισμένη με τον κινητήρα General Electric J79, βελτιωμένο εξοπλισμό προσγείωσης και αλλαγμένες εισαγωγές αέρα. Το YF-104A επεκτάθηκε κατά 1,7, περίπου, μέτρα για να φιλοξενήσει τον μεγαλύτερο κινητήρα J79, που αργότερα αναβαθμίστηκε στον J79-GE-3A με προηγμένο μετακαυστήρα (afterburner).
Η USAF παρήγγειλε 17 YF-104A στις 30 Μαρτίου 1955, για δοκιμές. Το πρώτο YF-104A πέταξε στις 17 Φεβρουαρίου 1956. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών, ένα πρωτότυπο χάθηκε λόγω βλάβης του αεροπλάνου, αλλά ο πιλότος εκτινάχθηκε με ασφάλεια. Η Lockheed βελτίωσε συνεχώς το YF-104A, ενισχύοντας την άτρακτο του αεροσκάφους, προσθέτοντας ένα πτερύγιο στην «κοιλιά» του αεροσκάφους για καλύτερη υπερηχητική σταθερότητα.
Ωστόσο, ο μετακαυστήρας του J79 αντιμετώπισε προβλήματα και η ενσωμάτωση των πυραύλων AIM-9 Sidewinder καθυστέρησε περαιτέρω το πρόγραμμα. Τελικά, στις 28 Ιανουαρίου 1958, το πρώτο F-104A που βγήκε από την γραμμή παραγωγής παραδόθηκε στην USAF, σηματοδοτώντας την είσοδό του σε υπηρεσία.
Οι εκδόσεις του Strarfighter
Με το F-104 να έχει υπηρετήσει σε 15 χώρες, πολλές από τις οποίες παρήγαγαν εγχώρια το αεροσκάφος αλλά και για τις ανάγκες ανάληψης διαφορετικών αποστολέων, όπως αυτός της αναγνώρισης, αναπτύχθηκαν διαφορετικές εκδόσεις του αεροσκάφους. Οι κυριότερες εκδόσεις είναι εξής:
- XF-104: Το αρχικό πρωτότυπο, με κινητήρες Wright J65. Κατασκευάστηκαν δύο πρωτότυπα τα οποία χάθηκαν τελικά σε ατυχήματα.
- YF-104A: Άλλα μία έκδοση για δοκιμές, πιο κοντά στο τελικό F-104A.
- F-104A: Η πρώτη έκδοση παραγωγής.
- F-104B: Μια διθέσια εκπαιδευτική έκδοση του F-104A, με 26 ενσωματωμένα.
- F-104C: Έκδοση μαχητικού-βομβαρδιστικού για την Tactical Air Command της USAF, εξοπλισμένη με βελτιωμένο ραντάρ, ικανότητα ανεφοδιασμού κατά την πτήση και ικανότητα μεταφοράς πυρηνικών όπλων.
- F-104D: Μια εκπαιδευτική έκδοση του F-104C.
- F-104DJ: Μια εκπαιδευτική έκδοση για την Ιαπωνική Πολεμική Αεροπορία, που κατασκευάστηκε κατόπιν άδειας από τη Mitsubishi.
- F-104J: Μια έκδοση αναχαιτιστή για την Ιαπωνική Πολεμική Αεροπορία, κατασκευασμένη κατόπιν άδειας από τη Mitsubishi.
- F-104F: Μια εκπαιδευτική έκδοση για τη γερμανική Πολεμική Αεροπορία, βασισμένη στο F-104D αλλά χρησιμοποιώντας τον κινητήρα του F-104G.
- F-104G: Η πολυπληθέστερη έκδοση, που χρησιμεύει ως μαχητικό-βομβαρδιστικό πολλαπλών ρόλων. Συνολικά 1.127 κατασκευάστηκαν από τη Lockheed και διάφορους Ευρωπαίους κατασκευαστές.
- RF-104G: Μοντέλο τακτικής αναγνώρισης βασισμένο στο F-104G, εξοπλισμένο με κάμερες αντί για εσωτερικό πυροβόλο.
- TF-104G: Μια εκπαιδευτική έκδοση του F-104G.
- F-104N: Τρία άοπλα F-104G παραδόθηκαν στη NASA για χρήση ως αεροσκάφος καταδίωξης υψηλής ταχύτητας.
- NF-104A: Μια μοναδική παραλλαγή με επιπλέον κινητήρα πυραύλων για εκπαίδευση αστροναυτών, ικανή να φτάσει σε υψόμετρα έως και 120.800 πόδια.
- F-104S: Η τελική έκδοση παραγωγής, κατασκευής της FIAT για Ιταλία και Τουρκία. Αναβαθμίστηκε για ρόλους αναχαίτισης και μπορούσε να φέρει πυραύλους AIM-7 Sparrow.
- F-104S-ASA και ASA/M: Αναβαθμισμένες εκδόσεις του F-104S με προηγμένα ραντάρ, νέα οπλικά συστήματα και βελτιωμένες οθόνες πιλοτηρίου. Η παραλλαγή ASA/M ήταν το τελευταίο Starfighter σε υπηρεσία μάχης, που αποσύρθηκε το 2004.
- CF-104: Έκδοση καναδικής κατασκευής βελτιστοποιημένη για πυρηνική επίθεση. Διέθετε μια πρόσθετη εσωτερική κυψέλη καυσίμου και έναν κινητήρα καναδικής κατασκευής.
- CF-104D: Μια εκπαιδευτική έκδοση του CF-104.
Η αρνητική του φήμη
Το Lockheed F-104 Starfighter κέρδισε το παρατσούκλι “Widowmaker” λόγω του υψηλού ποσοστού ατυχημάτων, ιδιαίτερα σε υπηρεσία με τη γερμανική Πολεμική Αεροπορία κατά τη δεκαετία του 1960. Διάφοροι παράγοντες συνέβαλαν σε αυτή τη φήμη με τον κυριότερο μάλλον να είναι η χρήση του σε αποστολές για τις οποίες δεν σχεδιάστηκε. Η κρούση στόχων με βόμβες από χαμηλό υψόμετρο ήταν μια αποστολή η οποία δεν ταίριαζε στον σχεδιασμό του αεροσκάφους, ειδικά με την πολύ μικρή επιφάνεια φτερών του.
Στη Γερμανία, ο μεγάλος αριθμός των συντριβών οδήγησε σε έντονο δημόσιο διάλογο και πολιτική συζήτηση, ενισχύοντας τη φήμη του F-104 ως «Widowmaker». Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι σε άλλες χώρες, το F-104 είχε καλύτερο ιστορικό ασφάλειας, υποδεικνύοντας ότι τα ζητήματα δεν αφορούσαν μόνο το αεροσκάφος αλλά και με την εκπαίδευση, τη συντήρηση και τις επιχειρησιακές πρακτικές.
Το F-104 στην Πολεμική Αεροπορία
Η απόφαση για την αγορά των F-104G έγινε το 1960 με την Πολεμική Αεροπορία να θέλει να εξοπλίσει 5 Μοίρες με τον αριθμό αυτό εν τέλει να πέφτει στις 2. Οι Μοίρες αυτές ήταν η 335 Μοίρα «Τίγρης» και η 336 Μοίρα «Όλυμπος». Τα πρώτα F-104G και TF-104G έφτασαν στην Ελλάδα το 1964 με τα πρώτα αεροσκάφη να πηγαίνουν στην 335 Μοίρα η οποία τότε έδρευε στην Τανάγρα.
Τα επόμενα χρόνια η Πολεμική Αεροπορία συνέχισε να παραλαμβάνει F-104G και TF-104G, μεταχειρισμένα, από την Πολεμική Αεροπορία της Ισπανίας ενώ από την Πολεμική Αεροπορία της Γερμανίας και της Ολλανδίας αγοράστηκαν, πέραν των F-104G και TF-104G, και RF-104G για την εκτέλεση αποστολών αναγνώρισης.
Συνολικά, περίπου 100 F-104G όλων των εκδόσεων έφτασαν στην Πολεμική Αεροπορία, με κάποια από αυτά να χρησιμοποιούνται επιχειρησιακά και άλλα από αυτά για προσπορισμό ανταλλακτικών. Η γενική εικόνα που άφησε το Starfighter είναι θετική, ως ένα αεροσκάφος που «αγαπήθηκε» πολύ ενώ σίγουρα αρκετοί έχουν στο μυαλό τους και τα δύο επετειακά αεροσκάφη, «στολισμένα» με τον «Τίγρη» και τον «Όλυμπο» για τις Μοίρες στις οποίες υπηρέτησαν.
Για περισσότερα άρθρα του Βασίλης Κ.
Απαγορεύεται η αντιγραφή χωρίς άδεια του NEMESIS HD – Χρησιμοποιήστε την κοινοποίηση.
