Η επιχείρηση Praying Mantis ήταν μια σημαντική ναυτική εμπλοκή των ΗΠΑ που έλαβε χώρα στις 18 Απριλίου 1988, κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ. Αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων των ΗΠΑ και του Ιράν κατά τη διάρκεια αυτής της σύγκρουσης.
Η επιχείρηση ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως απάντηση στην ιρανική ναρκοθέτηση του Περσικού Κόλπου κατά τη διάρκεια του πολέμου και την επακόλουθη ζημιά σε αμερικανικό πολεμικό πλοίο.
Ιστορικό υπόβαθρο
Η ένταση στον Περσικό Κόλπο ήταν άμεσο αποτέλεσμα του παρατεταμένου πολέμου Ιράν-Ιράκ, ο οποίος μαίνεται από το 1980. Εν μέσω αυτής της σύγκρουσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν λάβει θέση για να εξασφαλίσουν την ελεύθερη ροή πετρελαίου από τα κράτη του Κόλπου, η οποία εμπλέκεται προστατεύοντας τα ουδέτερα σκάφη.
Η σύγκρουση ξεκίνησε όταν το USS Samuel B. Roberts, μια φρεγάτα κλάσης O.H. Perry, χτύπησε σε νάρκη και παραλίγο να βυθιστεί. Αυτό το γεγονός ώθησε τις ΗΠΑ σε αντίποινα, οδηγώντας στην επιχείρηση Praying Mantis. Το όνομα της επιχείρησης προέρχεται από την τακτική “praying mantis”, η οποία περιλαμβάνει ενέδρα και γρήγορο χτύπημα, αντικατοπτρίζοντας τη στρατηγική των ΗΠΑ να εμπλέξουν γρήγορα και αποφασιστικά τις ιρανικές δυνάμεις.
Ο στόχος της επιχείρησης Praying Mantis
Ο πρωταρχικός στόχος της επιχείρησης Praying Mantis ήταν να εξουδετερώσει την άμεση ιρανική απειλή για τη διεθνή ναυτιλία και να αποτρέψει μελλοντικές επιθετικές ενέργειες στα διεθνή ύδατα.
Η επιχείρηση σχεδιάστηκε σχολαστικά, με συγκεκριμένους στόχους που προσδιορίστηκαν ως δύο ιρανικές πλατφόρμες πετρελαίου που χρησιμεύουν ως κόμβοι διοίκησης και ελέγχου για τις ναυτικές επιχειρήσεις της Ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς.
Οι SEALs του Ναυτικού των ΗΠΑ και οι ομάδες εξουδετέρωσης εκρηκτικών μηχανισμών (EOD) έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην αρχική φάση της επιχείρησης. Η αποστολή τους ήταν να επιβιβαστούν στις πλατφόρμες, να τις ασφαλίσουν και να εκκενώσουν το προσωπικό πριν από την ανατίναξη των πλατφορμών με εκρηκτικά.
Η επίθεση στις πλατφόρμες
Το πρωί της επιχείρησης, γύρω στις 8 π.μ., οι δυνάμεις των ΗΠΑ ξεκίνησαν τη στρατηγική τους επίθεση. Το ελικόπτερο του USS Roberts, το οποίο είχε μεταφερθεί σε μία από τις Ομάδες Δράσης Επιφανείας (SAG) στον Κόλπο, ήταν κομβικό στα πρώτα στάδια της επιχείρησης. Η SAG Bravo, επιφορτισμένη με την εμπλοκή της πλατφόρμας πετρελαίου Sassan, ξεκίνησε την προσέγγισή της.
Ο διοικητής του SAG Bravo χρησιμοποίησε έναν ασυρματιστή που μιλούσε στα Φαρσί για να κοινοποιήσει μια προειδοποίηση στην πλατφόρμα, απαιτώντας εκκένωση πριν από την έναρξη των εχθροπραξιών. Αυτή η προειδοποίηση οδήγησε στην παρατηρούμενη αναχώρηση δύο θαλάσσιων ρυμουλκών, τα οποία συνήθως χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά πληρωμάτων μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και των εξέδρων.
Μετά από ένα χρονικό περιθώριο που παρατάθηκε πέρα από την αρχική προειδοποίηση, οι δυνάμεις των ΗΠΑ άνοιξαν πυρ. Οι αρχικές βολές δεν ήταν απευθείας χτυπήματα, αλλά εκρήξεις αέρα από πυροβόλα όπλα πέντε ιντσών, που προορίζονταν ως τελική προειδοποίηση. Ωστόσο, στην πλατφόρμα είχε παραμείνει ένας ιρανός πυροβολήτης ο οποίος επάνδρωνε ένα ZU-23.
Όταν ο πυροβολητής άνοιξε πυρ, οι βολές του οποίου αστόχησαν, οι αμερικανικές δυνάμεις απάντησαν. Στοχεύσαν την θέση του όπλου με τα όπλα των πέντε ιντσών τους, εξουδετερώνοντας ουσιαστικά την απειλή. Οι Ιρανοί, συνειδητοποιώντας την ένταση της αντίδρασης των ΗΠΑ, ζήτησαν κατάπαυση του πυρός για την εκκένωση του εναπομείναντος προσωπικού.
Μόλις η πλατφόρμα καθαρίστηκε, οι δυνάμεις των ΗΠΑ συνέχισαν την επίθεση τους. Επιθετικά ελικόπτερα AH-1 Cobra απονηώθηκαν από το USS Trenton, τα οποία χρησιμοποίησαν FLIR (Forward Looking Infrared) για να στοχεύσουν τους στρατώνες στην πλατφόρμα, εκτοξεύοντας πυραύλους TOW, συντονισμένα με το μπαράζ πυροβόλων όπλων πέντε ιντσών.
Μετά τον εναέριο και ναυτικό βομβαρδισμό, οι δυνάμεις των ΗΠΑ έστειλαν ελικόπτερα με στοιχεία ειδικών δυνάμεων στην πλατφόρμα. Αυτές οι ομάδες έβαλαν και αργότερα τις πυροδότησαν εκρηκτικά, διασφαλίζοντας την πλήρη καταστροφή της πλατφόρμας Sassan.
Ταυτόχρονα, το SAG Charlie στόχευσε την πλατφόρμα πετρελαίου Siri. Ακολούθησαν παρόμοιο πρωτόκολλο, εκδίδοντας προειδοποίηση πριν επιτεθούν. Απροσδόκητα, η πλατφόρμα απάντησε με αντιαεροπορικά πυρά από ένα άλλο ZU-23, αναγκάζοντας μια προσωρινή υποχώρηση των AH-1.
Ωστόσο, το επόμενο μπαράζ του SAG Charlie με πυροβόλα όπλα πέντε ιντσών προκάλεσε δευτερογενείς εκρήξεις, πιθανότατα από πυρομαχικά που ήταν αποθηκευμένα στην πλατφόρμα, που οδήγησαν στην καταστροφή του στόχου χωρίς την ανάγκη επιβίβασης και τοποθέτησης εκρηκτικών από τους SEALs.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της επιχείρησης, οι δυνάμεις των ΗΠΑ επέδειξαν έναν συνδυασμό αυτοσυγκράτησης και συντριπτικής ισχύος πυρός. Εξέδωσαν προειδοποιήσεις και επέτρεψαν την εκκένωση, ελαχιστοποιώντας τις απώλειες Ιρανών ζωών.
Ωστόσο, μόλις είχαν το «πράσινο φως» ναεμπλακούν, χρησιμοποίησαν καταιγισμό πυρών ακριβείας για να εξουδετερώσουν τις πλατφόρμες, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα αεροπορικών και ναυτικών μέσων για να επιτύχουν τους στρατηγικούς τους στόχους. Η επιχείρηση έδειξε την ικανότητα του στρατού των ΗΠΑ να διεξάγει μια συντονισμένη επίθεση που εξισορρόπησε την τακτική αποτελεσματικότητα με τη δέσμευση να ελαχιστοποιήσει τις περιττές ζημιές και απώλειες.
Εμπλοκή με το Ιρανικό Ναυτικό
Η πρώτη σημαντική ναυτική εμπλοκή αφορούσε το SAG Charlie και το ιρανικό TΠΚ Joshan. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ, τηρώντας τους κανόνες εμπλοκής τους, εξέδωσαν αυστηρή προειδοποίηση προς τον Joshan να απομακρυνθεί από την περιοχή. Η απάντηση από το ιρανικό σκάφος ήταν διφορούμενη και υποδήλωνε μια πιθανή εχθρική πρόθεση. Αυτή η τεταμένη αντιπαράθεση κλιμακώθηκε γρήγορα όταν το Joshan εκτόξευσε έναν πύραυλο Harpoon στις δυνάμεις των ΗΠΑ.
Η απάντηση των ΗΠΑ ήταν άμεση και μετρημένη. Το καταδρομικό Wainwright και η φρεγάτα Simpson εκτόξευσαν συνολικά πέντε πυραύλους Standard στο Joshan ενώ το USS Bagley εκτόξευσε έναν Harpoon. Ταυτόχρονα, αναπτύχθηκαν αντίμετρα chaff για να εκτρέψουν τον εισερχόμενο πύραυλο Harpoon. Ο Harpoon του Joshan κατευθύνθηκε προς τα chaff, o Harpoon του Bagley επίσης αστόχησε ενώ οι 4 από τους 5 Standard έπληξαν το Joshan στην γέφυρα.
Κυνηγόντας τα Sahand και Sabalan
Βασικός στόχος των αμερικανικών δυνάμεων ήταν οι δύο βρετανικής προέλευση κλάσης Vosper-V φρεγάτες του Ιρανικού Ναυτικού, Sahand και Sabalan.
Η Sahand εντοπίστηκε για πρώτη φορά από τις ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ (SAG Delta) καθώς έφευγε από το λιμάνι του στο Bandar Abbas. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ, που λειτουργούσαν υπό αυστηρούς κανόνες εμπλοκής, είχαν εξουσιοδότηση να εμπλέκουν ιρανικά στρατιωτικά σκάφη που επέδειξαν εχθρική πρόθεση.
Καθώς η Sahand κινούνταν στον Περσικό Κόλπο, στοχοποιήθηκε από ένα A-6 Intruder από τη μοίρα VA-95 του USS Enterprise ενώ ταυτόχρονα στην περιοχή στάλθηκαν και A-7. Το A-6 Intruder εκτόξευσαν έναν αντιπλοϊκό πύραυλο Harpoon ενάντια της Sahand, αφού πρώτα η φρεγάτα πυροδότησε δύο αντιαεροπορικούς πυραύλους προς το A-6.
Ο πύραυλος χτύπησε τη φρεγάτα προκαλώντας σημαντικές ζημιές. Το Α-6 συνέχισε την επίθεση με μια σειρά από βόμβες καθοδηγούμενες με λέιζερ, μία από τις οποίες χτύπησε τη γέφυρα του Σαχάντ.
Η Sabalan ήταν ο επόμενος στόχος. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ προσέγγισαν την εμπλοκή με το ίδιο επίπεδο ακρίβειας και προσοχής. H Sabalan στοχοποιήθηκε από ένα άλλο A-6, το οποίος χρησιμοποίησε βόμβες Rockeye και μια βόμβα καθοδηγούμενη από λέιζερ απευθείας στη φρεγάτα. Η βόμβα φέρεται να διαπέρασε το κύτος του Sabalan και να εξερράγη στο μηχανοστάσιο, απενεργοποιώντας το σκάφος και αφήνοντάς το να φλέγεται και να παρασύρεται από το ρεύμα.
Μερικές παρατηρήσεις για την αποστολή Praying Mantis
Η επιχείρηση υπογράμμισε τις τεχνολογικές προόδους του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, ιδιαίτερα στα κατευθυνόμενα πυρομαχικά ακριβείας. Η αποτελεσματική χρήση αντιπλοίων πυραύλων Harpoon, πυραύλων εδάφους-αέρος Standard και βομβών κατευθυνόμενων με λέιζερ απέδειξε μια νέα εποχή πολέμου όπου η ακρίβεια θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τις παράπλευρες ζημιές και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των στοχευμένων χτυπημάτων. Αυτή η στροφή προς την ακρίβεια έχει γίνει έκτοτε βασικό στοιχείο των στρατιωτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ.
Η Επιχείρηση Praying Mantis μπορεί να θεωρηθεί ως ένα πρώιμο παράδειγμα δικτυοκεντρικού πολέμου, όπου διαφορετικά μέσα στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ εργάζονταν με συντονισμένο τρόπο, μοιράζοντας πληροφορίες και πόρους για την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Η επιχείρηση χρησιμοποίησε πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, επιτήρηση και αναγνώριση (ISR) για να δημιουργήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα του πεδίου της μάχης, επιτρέποντας αποτελεσματική διοίκηση και έλεγχο σε πολλαπλές πλατφόρμες.
Από την άλλη, το πλήγμα στο USS Samuel B. Roberts τόνισε τη συνεχιζόμενη συνάφεια των τακτικών ασύμμετρου πολέμου. Μια σχετικά φθηνή νάρκη προκάλεσε σημαντική ζημιά σε ένα εξελιγμένο πολεμικό πλοίο των ΗΠΑ, καταδεικνύοντας ότι οι δυνάμεις υψηλής τεχνολογίας παραμένουν ευάλωτες σε χαμηλού κόστους, αντισυμβατικές μεθόδους πολέμου.
Συνολικά, η Επιχείρηση Praying Mantis δείχνει τη σημασία της επικοινωνίας, της ενσωμάτωση διαφόρων ναυτικών μέσων και την αξία της ύπαρξης μιας καλά καθορισμένης δομής διοίκησης.
Για περισσότερα άρθρα του Βασίλης Κ.
Απαγορεύεται η αντιγραφή χωρίς άδεια του NEMESIS HD.
