Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ ήταν μια σημαντική σύγκρουση που ξέσπασε το 1973 μεταξύ του Ισραήλ και ενός συνασπισμού αραβικών κρατών, κυρίως της Αιγύπτου και της Συρίας. Μια από τις πιο έντονες και κρίσιμες μάχες κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου ήταν η Μάχη της Κοιλάδας των Δακρύων, που έλαβε χώρα στα υψίπεδα του Γκολάν (Golan Heights).
Η στρατηγική σημασία των υψιπέδων του Γκολάν δεν μπορεί να υποεκτιμηθεί. Πριν από το 1967, η Συρία χρησιμοποιούσε αυτό το υπερυψωμένο οροπέδιο για να βομβαρδίσει ισραηλινούς οικισμούς στην κοιλάδα Hula. Η κατάληψη του Γκολάν από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών ήταν ένα σημαντικό πλήγμα για την υπερηφάνεια και τη στρατιωτική στρατηγική της Συρίας. Μέχρι το 1973, η Συρία ήταν αποφασισμένη να διεκδικήσει εκ νέου αυτό το έδαφος και ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ έδωσε την τέλεια ευκαιρία.
Το πλάνο της Συρίας και η αιφνιδιαστική επίθεση
Η στρατηγική της Συρίας ήταν σαφής: μια μαζική, συντριπτική επίθεση για να σπάσει τις ισραηλινές γραμμές. Ο συριακός στρατός, ενισχυμένος από σοβιετικής προέλευσης όπλα, είχε περάσει από σημαντικό εκσυγχρονισμό από την ήττα του το 1967. Οι δυνάμεις τους για την επίθεση στο Γκολάν περιλάμβαναν πέντε μεραρχίες, με δύο από αυτές να είναι τεθωρακισμένες.
Στις 6 Οκτωβρίου 1973, που συμπίπτει με την ιερότερη ημέρα του εβραϊκού ημερολογίου, το Γιομ Κιπούρ, και κατά τη διάρκεια του ιερού μήνα του Ραμαζανιού για τους Μουσουλμάνους, η Αίγυπτος και η Συρία εξαπέλυσαν μια συντονισμένη αιφνιδιαστική επίθεση στο Ισραήλ.
Ενώ οι αιγυπτιακές δυνάμεις κινούνταν στη χερσόνησο του Σινά, οι συριακές δυνάμεις, εξοπλισμένες με σύγχρονα σοβιετικά άρματα μάχης και πυροβολικό, στόχευαν να ανακαταλάβουν τα Υψίπεδα του Γκολάν. Ο συριακός στρατός, με το τεράστιο αριθμητικό του πλεονέκτημα, πίστευε ότι θα μπορούσε εύκολα να υπερνικήσει την ισραηλινή άμυνα. Ξεκίνησαν την επίθεσή τους με περίπου 1.400 άρματα μάχης, σε σύγκριση με τα 177 άρματα μάχης του Ισραήλ στο μέτωπο του Γκολάν.
Ο τεράστιος αριθμός των αρμάτων μάχης που ανέπτυξαν είχε σκοπό να σοκάρει και να κατατροπώσει τους Ισραηλινούς υπερασπιστές. Όταν ξεκίνησε η επίθεση, οι Σύροι έκαναν σημαντική πρόοδο. Η χρήση εξοπλισμού υπέρυθρης νυχτερινής μάχης, μια καινοτομία εκείνη την εποχή, τους επέτρεψε να συνεχίσουν την επίθεσή τους ακόμη και κάτω από το σκοτάδι, πιάνοντας τους Ισραηλινούς «στον ύπνο».
Η μάχη για το Γκολάν
Η μάχη που ακολούθησε στα Υψίπεδα του Γκολάν, ιδιαίτερα σε μια περιοχή γνωστή ως Κοιλάδα των Δακρύων, ήταν έντονη και βάναυση. Οι Ισραηλινοί διοικητές αρμάτων μάχης, όπως ο αντισυνταγματάρχης Avigdor Kahalani, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη συγκέντρωση των στρατευμάτων τους και στη διατήρηση της γραμμής. Η ηγεσία του Kahalani κατά τη διάρκεια της μάχης «του κέρδισε» αργότερα το Μετάλλιο της Αντρίας, το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο του Ισραήλ.
Η μάχη ξεκίνησε στην περιοχή ευθύνης του 74ου τάγματος του IDF, όπου αντιμετώπισαν τη Μαροκινή Ταξιαρχία που είχε αποσταλεί στην Συρία, εξοπλισμένη με τριάντα άρματα μάχης. Εν τω μεταξύ, ένας ισραηλινός ουλαμός που στάλθηκε για να προστατεύσει την οδό Νταν βρέθηκε παγιδευμένος ανάμεσα στους προελαύνοντες Μαροκινούς που στόχευαν την Τελ Σαέτα και ένα συριακό τάγμα που πλησίαζε από τα δυτικά.
Έχοντας επίγνωση του αριθμητικού τους μειονεκτήματος, βασίστηκαν στην εκπαίδευσή τους, στην ανώτερη τακτική και στην προηγμένη τεχνολογία των αρμάτων τους. Τα βρετανικής κατασκευής άρματα μάχης Centurion, αν και λιγότερα αριθμητικά, ήταν τεχνολογικά ανώτερα από τα συριακά άρματα T-55 και T-62. Το μεγαλύτερο βεληνεκές και η ακρίβειά τους έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μάχη.
Οι Ισραηλινοί χρησιμοποίησαν την τακτική στοχοποίησης του πρώτου και του τελευταίου άρματος των συριακών σχηματισμών, παγιδεύοντας ουσιαστικά τα άρματα μάχης στη μέση και καθιστώντας τα εύκολους στόχους. Αυτή η τακτική, σε συνδυασμό με το ανώτερο βεληνεκές και την ακρίβεια των αρμάτων τους, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, προκάλεσε μεγάλες απώλειες στους Σύρους.
Για αρκετές ημέρες, τα πληρώματα των ισραηλινών αρμάτων κράτησαν τις θέσεις τους, αποκρούοντας τα κύματα συριακών επιθέσεων. Το έδαφος της Κοιλάδας των Δακρύων, με τις βραχώδεις εξάρσεις και τους λόφους, παρείχε κάποια κάλυψη στα ισραηλινά τανκς, επιτρέποντάς τους να χρησιμοποιήσουν τακτικές “shoot and scoot” ενάντια στις προελαύνοντες συριακές δυνάμεις.
Η μάχης της Κοιλάδας των δακρύων ανά μέρα
Μέχρι την αυγή της 7ης Οκτωβρίου, το πεδίο της μάχης ήταν γεμάτο με συντρίμμια συριακών αρμάτων μάχης και οχημάτων. Οι Ισραηλινοί, αν και ήταν πολύ λιγότεροι, είχαν καταφέρει να αποκρούσουν τις συριακές προελεύσεις.
Τη νύχτα, οι Σύροι εξαπέλυσαν μια άλλη μεγάλη επίθεση, ενισχυμένη από την άφιξη της 81ης Ταξιαρχίας και υποστηριζόμενη από πυρά πυροβολικού. Η ισραηλινή άμυνα, με επικεφαλής τον Nafshi, κατάφερε να απωθήσει τα συριακά άρματα μάχης. Οι Ισραηλινοί, με λιγότερα από 40 άρματα μάχης, αντιμετώπισαν μια επίθεση περίπου 500 συριακών αρμάτων μάχης.
Ακολούθησε μάχη, με τους Σύρους να καταφέρνουν να παρακάμψουν την άμυνα του Ισραήλ και να προκαλέσουν ζημιές χρησιμοποιώντας αντιαρματικούς πυραύλους. Το ισραηλινό πεζικό, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ υστερό αριθμό, απέκρουσε επιτυχώς δύο τάγματα συριακού πεζικού, με αποτέλεσμα σημαντικές απώλειες από τη Συρία.
Στις 8 Οκτωβρίου, η Ισραηλινή 7η Ταξιαρχία αντιμετώπισε πολλαπλές συριακές μονάδες, συμπεριλαμβανομένης της Συριακής 7ης Μεραρχίας, της 3ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας και της επίλεκτης Ρεπουμπλικανικής Φρουράς. Μέχρι το απόγευμα, οι Σύροι έκαναν αρκετές προσπάθειες να διασπάσουν τις άμυνες στην περιοχή της Ερμονίτ κάνοντας χρήση αρμάτων μάχης και πεζικού.
Το συριακό πυροβολικό ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό, χτυπώντας τις ισραηλινές θέσεις και προκάλεσε σημαντικές απώλειες. Η 7η Ταξιαρχία υπέστη βαριές απώλειες, με περίπου 50 θανάτους, πολλούς τραυματισμούς και ο αριθμός των αρμάτων μάχης μειώθηκε σε λιγότερο από 45. Καθώς πλησίαζε το απόγευμα, ένα σημαντικό πλήγμα δόθηκε στους Σύρους όταν ο αρχηγός τους, ο Abrash, σκοτώθηκε μετά το χτύπημα του άρματός του. Αργότερα το ίδιο βράδυ, οι Σύροι εξαπέλυσαν άλλη μια επίθεση προς την περιοχή Booster η οποία όμως ανακόπηκε.
Στις 9 Οκτωβρίου, η Ισραηλινή Βόρεια Διοίκηση αντιμετώπισε μια προκλητική κατάσταση καθώς προσπάθησε να συγκεντρώσει μια εφεδρεία η οποία αποτελούταν από δυνάμεις είχαν απομείνει στην περιοχή. Καθώς προχωρούσε η μέρα, η κατάσταση παρέμενε εξαιρετικά ασταθής.
Τα ξημερώματα της 9ης Οκτωβρίου, οι Σύροι εξαπέλυσαν την ισχυρότερη προπαρασκευαστική επίθεση πυροβολικού και αεροπορίας, συριακά ελικόπτερα μετέφεραν επίσης ειδικές δυνάμεις και μια συριακή δύναμη 100 αρμάτων μάχης, συνοδευόμενη από πολυάριθμα ΤΟΜΠ, ξεκίνησε μια προέλαση προς τις ισραηλινές θέσεις.
Για να γλιτώσει από τα έντονα πυρά του πυροβολικού, ο Μπεν-Γκαλ διέταξε τη δύναμή του να αποσυρθεί περίπου 360 μέτρα. Σε αυτή την ταραχώδη κατάσταση, ο Nafshi κατευθύνθηκε να ενταχθεί στην περιοχή της 7ης Ταξιαρχίας, αλλά συνάντησε εχθρικά πυρά και ζήτησε την υποστήριξη του ισραηλινού πυροβολικού. Η 7η Ταξιαρχία, με τον μειωμένο αριθμό αρμάτων που είχε στην διάθεσή της, αντιμετώπισε μια μεγάλη συριακή επίθεση. Κάποια στιγμή έμειναν μόνο με έξι άρματα μάχης από το 7ο τάγμα, που λειτουργούσαν ως εφεδρεία ταξιαρχίας.
Οι προσπάθειες του Kahalani να συντονίσει μια αντεπίθεση παρεμποδίστηκαν από προβλήματα στις επικοινωνίες, με άρματα από διαφορετικές μονάδες να λειτουργούν σε διαφορετικές συχνότητες. Ωστόσο, η άφιξη έντεκα αρμάτων από την Ταξιαρχία Μπαράκ, υπό τη διεύθυνση του στρατηγού Εϊτάν, έδωσε κάποια ανακούφιση. Τα ισραηλινά άρματα μάχης ενέπλεξαν τις συριακές δυνάμεις σε κοντινή απόσταση, με έντονες ανταλλαγές πυροβολικού που προκαλούσαν σύγχυση καθώς τα άρματα μάχης και από τις δύο πλευρές ανακατεύτηκαν και χτυπήθηκαν από φίλια και εχθρικά πυρά.
Στον βόρειο τομέα, το 74ο τάγμα, αντιμετωπίζοντας σοβαρές απώλειες, διατάχθηκε να κινηθεί προς τη βόρεια πλευρά για να αντιμετωπίσει τη Ρεπουμπλικανική Φρουρά του Άσαντ. Παρά τις δύσκολες συνθήκες τους, οι ισραηλινές δυνάμεις συνέχισαν να πολεμούν επίμονα. Το επόμενο χρονικό διάστημα έφτασαν τα υπόλοιπα άρματα μάχης της Ταξιαρχίας Μπαράκ, ενισχύοντας την ισραηλινή θέση ενώ εν τέλει ο ισραηλινός στρατός έκανε μια επιτυχημένη αντεπίθεση.
Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, με τις επιτυχημένες ισραηλινές αντεπιθέσεις και την έλευση ενισχύσεων, υπήρξε μια αλλαγή στη συριακή στάση. Οι συριακές δυνάμεις, έχοντας υποστεί σημαντικές απώλειες με πάνω από 500 άρματα μάχης και APC που καταστράφηκαν, ξεκίνησαν την υποχώρησή τους.
Η σημασία της σύγκρουσης για το Γιομ Κιπούρ
Η Μάχη της Κοιλάδας των Δακρύων, χαραγμένη στα χρονικά της στρατιωτικής ιστορίας, άφησε ανεξίτηλο σημάδι στον απόηχο του πολέμου του Γιομ Κιπούρ και της ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Σε μια αξιοσημείωτη επίδειξη ανθεκτικότητας και αποφασιστικότητας, οι Ισραηλινές Δυνάμεις (IDF) βγήκαν νικητές παρά τις τρομακτικές πιθανότητες.
Αυτή η νίκη σταμάτησε τη συριακή προέλαση, αποτρέποντας μια πιθανή καταστροφή. Ήταν μια καθοριστική στιγμή που διαμόρφωσε την πορεία της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης με τις Συριακές δυνάμεις να χάνουν παραπάνω από 500 οχήματα, μεταξύ των οποίων παραπάνω από 250 άρματα μάχης, ενώ ο IDF έχασε, περίπου, 60-80 οχήματα.
Για περισσότερα άρθρα του Βασίλης Κ.
Απαγορεύεται η αντιγραφή χωρίς άδεια του NEMESIS HD – Χρησιμοποιήστε την Κοινοποίηση.