Το MIM-104 PATRIOT είναι το ικανότερο αντιαεροπορικό σύστημα αυτή την στιγμή στην διάθεση της Πολεμικής Αεροπορίας. Αποτελεί γενικά ένα από τα ικανότερα αντιαεροπορικά συστήματα στην «Δύση», ικανό να αναχαιτίζει αεροσκάφη, βαλλιστικούς και cruise πυραύλους.
Η ανάπτυξη του MIM-104 PATRIOT
Το αντιαεροπορικό σύστημα MIM-104 PATRIOT προέκυψε από το πρόγραμμα Army Air Defense System-70s (AADS-70s) την δεκαετία του ’60. Στόχος του προγράμματος ήταν η ανάπτυξη ενός αντιαεροπορικού συστήματος για την αντικατάσταση των MIM-14 Nike Hercules και MIM-23 HAWK.
Τον Οκτώβριο του 1964 το πρόγραμμα ονομάστηκε Surface-to-Air Missile-Development (SAM-D) με τις πρώτες δοκιμαστικές βολές του συστήματος να γίνονται το 1969. Το 1974 αποφασίστηκε το σύστημα να συμπεριλαμβάνει και καθοδόγηση μέσω του πυραύλου (Track-via-Missile/TVM).
Track-via-Missile/TVM
Εν συντομία, χρησιμοποιόντας αυτή την τεχνολογία, ο PATRIOT αξιοποίει ένα συνδιασμό ημι-ενεργής καθοδήγησης (και καθοδήγησης από τον σταθμό εδάφους μέσω ζεύξης δεδομένων (datalink). Αυτή η τεχνολογία έχει τα εξής πλεονεκτήματα:
- Ο στόχος δεν ξέρει ότι κάποιος πύραυλος κατευθύνεται προς το μέρος του. Ξέρει όμως ότι «φωτίζεται» από το ραντάρ εδάφους.
- Χάρις στο datalink, δεν είναι απαραίτητο όλα τα ηλεκτρονικά συστήματα που είναι απαραίτητα για πυραύλους ημι-ενεργής καθοδήγησης να υπάρχουν όντως στον πύραυλο.
- Έχει καλύτερη ακρίβεια από πυραύλους που χρησιμοποιούν μόνο καθοδήγηση από τον σταθμό εδάφους.
Το 1976 η ονομασία του προγράμματος άλλαξε ξανά, στο γνωστό PATRIOT (Phased Array Tracking Radar to Intercept On Target), μπαίνοντας σε παραγωγή πλήρους ρυθμού το 1980 και τα πρώτα συστήματα παραδόθηκαν δύο χρόνια αργότερα.
Αναβαθμισμένες εκδόσεις
MIM-104B PAC-1
Σχεδόν αμέσως, το 1986, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την ανάπτυξη της βελτιωμένης έκδοσης MIM-104B PAC-1 (Patriot Advanced Capability). Αυτή έκδοση περιλάμβανε αναβάθμιση του λογισμικού του συστήματος ώστε να γίνει δυνατή η αναχαίτιση τακτικών βαλλιστικών πυραύλων.
Η αλλαγή αφορούσε κυρίως τον τρόπο με τον οποίο το ραντάρ «σκάναρε», δίνοντας στο σύστημα μια ξεχωριστή λειτουργία έρευνας εναντίον βαλλιστικών πυραύλων. Επειδή όμως αυτή η λειτουργία μείωνε την εμβέλεια στην οποία το σύστημα μπορούσε να εντοπίσει «κλασικούς» στόχος, ήταν δυνατή η εναλλαγή μεταξύ των δύο λειτουργιών.
Τέλος, στο ίδιο επίπεδο έγινε διαθέσιμη και μία ακόμα έκδοση του πυραύλου, η MIM-104B SOJ (Stand-Off Jammer Counter) για χρήση εναντίον αεροσκαφών ηλεκτρονικών παρεμβολών. Ο SOJ, «κλειδώνουν» πάνω στην πηγή των παρεμβολών, με παρόμοιο τρόπο όπως οι πύραυλοι αντι-ραντάρ (π.χ. AGM-88 HARM).
MIM-104C PAC-2
Το σύστημα αναβαθμίστηκε παραπάνω τα επόμενα χρόνια στην έκδοση PAC-2 με σκοπό να γίνει πιο αξιόπιστο στην αναχαίτιση βαλλιστικών. Οι αλγόριθμοι εμπλοκής του συστήματος βελτιώθηκαν παραπάνω και παράλληλα απέκτησε έναν νέο πύραυλο.
Ο πύραυλος PAC-2 είχε νέα εκρηκτική κεφαλή διασποράς, με μεγαλύτερα θραύσματα, βελτιόνοντας τις πιθανότητες να καταστρέψει έναν εισερχόμενο πύραυλο. Παράλληλα, έγινε δυνατός ο χειρισμός των εκτοξευτών από απόσταση, αυξάνοντας την περιοχή κάλυψης του συστήματος από τα 10-20 στα 50-100 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
MIM-104D PAC-2 GEM
Η επόμενη αναβάθμιση στο σύστημα ήρθε στα τέλη της δεκαετίας του ΄90 με την έκδοση PAC-2 GEM (Guidance Enhanced Missiles). Οι αλλαγές εστιάστηκαν και πάλι στους πυραύλους του συστήματος οι οποίοι απέκτησαν βελτιωμένη εκρηκτική κεφαλή μιας και η προηγούμενη πυροδοτούταν αρκετές φορές πολύ αργά για να αναχαιτίσει τους βαλλιστικούς πυραύλους. Παράλληλα, εγκαταστάθηκε και νέος ερευνητής ο οποίος έδωσε καλύτερη ακρίβεια στο σύστημα.
MIM-104E PAC-2 GEM+
Η έκδοση μπήκε σε υπηρεσία λίγο πριν τον Πόλεμο στο Ιράκ ώστε οι PATRIOT να αποκτήσουν καλύτερες ικανότητες αναχαίτισης βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων cruise. Χωρίστηκε σε δύο εκδόσεις, την GEM-C η οποία προήλθε από τους πυραύλους GEM η οποία είχε ανώτερες επιδόσεις εναντίον πυραύλων cruise και στην GEM-T, η οποία προήλθε από την αναβάθμιση πυραύλων PAC-2 ώστε να έχουν ακόμα καλύτερες επιδόσεις ενάντια σε βαλλιστικούς πυραύλους.
MIM-104F PAC-3
Η έκδοση PAC-3 είναι ένα νεότερο στάδιο των PATRIOT στο οποίο δόθηκε ακόμα μεγαλύτερη έμαφση στην αναχαίτιση βαλλιστικών πυραύλων αλλά και στην διασύνδεσή τους σε ένα ευρύτερο δίκτυο πληροφοριών. Από πλευράς λογισμικού, βελτιώθηκε το μοτίβο έρευνας για τον εντοπισμό βαλλιστικών. Αποκτήθηκε η δυνατότητα μεταφοράς πληροφοριών μέσω Link-16 καθώς και εγκαταστήθηκαν νέα συστήματα επικοινωνίας.
Εγκαταστάθηκε νέο ραντάρ, το AN/MPQ-65, με βελτιωμένες ικανότητες ταυτοποίησης του στόχου ενώ εισήλθε σε υπηρεσία και ένας νέος πύραυλος, με σχεδόν πλήρης έμφαση στην αναχαίτιση βαλλιστικών πυραύλων.
Οι πύραυλοι PAC-3 CRI έχουν μικρότερο μέγεθος, κάνοντας δυνατή την εγκατάσταση 4 πυραύλων στην θέση ενός PAC-1/-2 ενώ είναι παράλληλα πιο ευκίνητοι και σε συνδιασμό με τον ενεργό ερευνητή πετυχαίνει πολύ καλά ευστοχίας απέναντι σε βαλλιστικούς πυραύλους.
Πρέπει όμως να αναφερθεί ότι λόγω της μικρότερης εμβέλειας, ταχύτητας και εκρηκτικής κεφαλής οι PAC-3 είναι χειρότεροι ενάντια σε αεροσκαφή. Αυτό κάνει συνηθισμένη πλέον την χρήση ενός μείγματος PAC-2 και PAC-3 CRI από τις πυροβολαρχίες για να έχουν τις καλύτερες δυνατές επιδόσεις ενάντια και στα δύο είδη στόχων.
PAC-3 MSE
Η αναβάθμιση PAC-3 MSE είναι η νεότερη αναβάθμιση του συστήματος από τις ΗΠΑ η οποία περιλαμβάνει νέα ηλεκτρονικά αλλά και αναβάθμιση των πυραύλων. Οι PAC-3 MSE έχουν νέο κινητήρα αποκτόντας έτσι ακόμα παραπάνω ευκινησία αλλά και μεγαλύτερη εμβέλεια.
Εμβέλεια πυραύλων
- MIM-104A: 80 χιλιόμετρα.
- MIM-104B SOJ: 70 χιλιόμετρα.
- MIM-104C: 160 χιλιόμετρα.
- MIM-104D: 160 χιλιόμετρα.
- MIM-104F PAC-3 CRI: 20 χιλιόμετρα.
- MIM-104F PAC-3 MSE: 35 χιλιόμετρα.
Τα «κομμάτια» του συστήματος
Το σύστημα του PATRIOT αποτελείται από:
- Το ραντάρ, AN/MPQ-53/-65/-65A, ανάλογα την έκδοση του συστήματος.
- Τον σταθμό ελέγχου εμπλοκής.
- Το κινητό σύστημα κεραιών.
- Την μονάδα ισχύος.
- Τους εκτοξευτές.
Η διαδικασία εμπλοκής
- Το ραντάρ επιτηρεί την καθορισμένη περιοχή, εντοπίζει, ταυτοποιεί, ιχνηλατεί και φωτίζει τον στόχο.
- Ο σταθμός ελέγχου εμπλοκής (ECS) λαμβάνει τα δεδομένα και τα επεξεργάζεται.
- Ο στόχος έπειτα διακρίνεται σε “άγνωστος”, “φίλιος” ή “εχθρικός”.
- Εφόσον ο στόχος βρεθεί ως “εχθρικός” μπορεί να ξεκινήσει η διαδικασία εμπλοκής του.
- Η εντολή εκτόξευσης πηγαίνει στον εκτοξευτή είτε μέσω οπτικών ινών είτε μέσω VHF και ο επιλεγμένος πύραυλος εκτοξεύεται.
- Αναπτύσσεται η ζεύξη δεδομένων (2way datalink) μεταξύ ECS και βλήματος.
- Ο πύραυλος κατευθύνεται στην περιοχή του εισερχόμενου στόχου.
- Ο στόχος ιχνηλατείται από τον ερευνητή του πυραύλου, η ζεύξη παραμένει ενεργή και το ραντάρ στο έδαφος να «φωτίζει» τον στόχο.
Οι MIM-104 PATRIOT στην Πολεμική Αεροπορία
Οι PATRIOT αποτελούν βασικό κομμάτι της αεράμυνας της χώρας για πάνω από 20 χρόνια, έχοντας αντικαταστήσει τα παλαιότερα συστήματα NIKE-HERCULES. Η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει συστήματα PAC-2 και PAC-3, χωρισμένα σε 6 Μοίρες Κατευθύνομενων Βλημάτων (ΜΚΒ) οι οποίες υπάγονται στην 350 Πτέρυγα Κατευθυνόμενων Βλημάτων.
Σύμφωνα με την Πολεμική Αεροπορία, στο οπλοστάσιό της έχει διαθέσημα βλήματα MIM-104D GEM, MIM-104B SOJ και MIM-104A μαζί με τα ραντάρ τύπου AN/MPQ-65 εμβέλειας 170 χιλιομέτρων.
Πείτε μας την γνώμη σας!
Για περισσότερα άρθρα του Βασίλης Κ.
Απαγορεύεται η αντιγραφή χωρίς άδεια του NEMESIS HD.
