Η χώρα μας μέσω πολλών επενδύσεων στην άμυνα της, έχει πετύχει να διατηρρεί ένα πολύ σημαντικό επίπεδο αποτροπής για κάθε ξένο επιβουλέα, μια αποτροπή που ως ακρογωνιαίο λίθο της έχει τους αντιπλοϊκούς πυραύλους EXOCET που υπηρετούν τόσο στην Πολεμική Αεροπορία (RAFALE F3R / AM39) όσο και στο Πολεμικό Ναυτικό (SUPER VITA/ FDI HN MM40 Block 2/3/3c + MM38) της Ελλάδας. Ο Αντιπλοϊκός πύραυλος EXOCET πλέον της MBDA είναι ουσιαστικά το γαλλικό «αντίδοτο» στην Τουρκική ναυτική προβολή ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο ειδικά αν συμπεριλάβουμε και τους πυραύλους της Εθνικής Φρουράς (MM40 Block 3C) στην Κύπρο.
Η ιστορία του EXOCET και εκδόσεις
Ο Αντιπλοϊκός πύραυλος Exocet, μια γαλλική καινοτομία στην διεξαγωγή του σύγχρονου ναυτικού πολέμου, έχει εξελιχθεί σημαντικά από την αρχική του ανάπτυξη στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και ο στόχος του είναι να πετάει σε πολύ χαμηλά υψόμετρα για να πετύχει αποφυγή εντοπισμού από εχθρικά radar. Το ονομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη «ἐξώκοιτος» δηλαδή το ψάρι που κάνει άλματα έξω από την θάλασσα και το εμπνεύστικε ο τεχνικός Διευθυντής της Nord Aviation, M. Guillot.
MM38
Σχεδιασμένος από τη Nord Aviation το 1967 και αργότερα από την Aerospatiale μετά την συγχώνευση τους, ο MM38 Exocet αναδείχθηκε ως ένα κορυφαίο αντιπλοϊκό χρησιμοποιώντας ως βάση τον πύραυλο αέρος-εδάφους Nord AS-30. Αυτή η πρώιμη έκδοση με εμβέλεια περίπου 50 χιλιομέτρων, γνωστή ως MM38 με κεφαλή 165 κιλών, ήταν μια πρωτοποριακή προσπάθεια, σηματοδοτώντας την είσοδο του Exocet στον κόσμο των ναυτικών οπλισμών όταν τέθηκε σε υπηρεσία το 1975 με το Γαλλικό Ναυτικό. Η δοκιμαστική φάση του, που περιελάμβανε πλοία-στόχους από τη Γερμανία, την Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο, επέδειξε την φονική ακρίβεια και την αποτελεσματικότητά του, ενισχύοντας τη φήμη του.
Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1970 (συγκεκριμένα το 1974), η Aerospatiale άρχισε να εργάζεται σε μια έκδοση αέρος-εδάφους, τον AM39, ο οποίος τέθηκε σε υπηρεσία από το Γαλλικό Ναυτικό το 1979. Αυτή η παραλλαγή διεύρυνε σημαντικά το επιχειρησιακό πεδίο του Exocet, επιτρέποντάς του να αναπτυχθεί από διάφορα αεροσκάφη. Αυτή η επέκταση των δυνατοτήτων απέδειξε την προσαρμοστικότητα του πυραύλου και την αυξανόμενη σημασία του στον ναυτικό πόλεμο.
MM40 / AM39
Η περαιτέρω ανάπτυξη οδήγησε στη δημιουργία του MM40, μιας προηγμένης έκδοσης του MM38 που παρουσιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, αυτή η παραλλαγή αντιπροσώπευε τις συνεχείς προσπάθειες για την ενίσχυση της εμβέλειας, της ταχύτητας και των δυνατοτήτων στόχευσης του Exocet φτάνοντας το 1992 στην έκδοση MM40/AM-39 Exocet Block 2 με μέγιστο βεληνεκές τα 70 χιλιόμετρα και δυνατότητα πτήσης περίπου 2 μέτρων (sea skimming) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας μέσω της αναβαθμισμένης αδρανειακής καθοδήγησης (INS) του.
Η έκδοση MM40 μπορεί να πυροδοτηθεί και από επάκτιες/παράκτιες συστοιχίες αντιπλοϊκών πυραύλων όπως αυτές που διαθέτει τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι οι εκδόσεις AM39 λόγω της φύσης τους έχουν ελαφρώς μικρότερο βεληνεκές από τις υπόλοιπες εκδόσεις.
Η έκδοση Exocet Block 3C
Το 2004, η έκδοση MM40 Block 3, η πιο προηγμένη της σειράς έγινε πραγματικότητα και διαθέτει κινητήρα Microturbo TRI-40 turbojet και καθοδήγηση GPS, επεκτείνοντας την εμβέλειά του δραστικά, φτάνοντας τα περίπου 180 χιλιόμετρα και επιτρέποντάς του να εμπλέκεται και με χερσαίους στόχους μέσω καθοδήγησης του νέου GPS. Σημαντικό κομμάτι των εκδόσεων Block 3 είναι και η πολυπλοκότητα της πλοήγησης του πυραύλου προς τον στόχο για την αποφυγή των βολών αεράμυνας, ο Έξοσετ μπορεί να στρίψει εως και 180 μοίρες από την αρχική του θέση για να μπερδέψει τον στόχο. Η τελευταία και πιο σύγχρονη έκδοση είναι η MM40 Block 3C με φονική εμβέλεια άνω των 200 χιλιομέτρων και ενημερωμένο φάκελο εμπλοκής αλλά και αισθητήρες που αντέχουν στον ηλεκτρονικό πόλεμο.
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, ο πύραυλος Exocet Block 3 διαθέτει σχεδιασμό που του επιτρέπει να αντέχει ελιγμούς πολύ υψηλών G κατά την τερματική φάση του με βασική πτυχή του σχεδιασμού του να είναι η χαμηλή παρατηρησιμότητα, που επιτυγχάνεται μέσω μειωμένης υπέρυθρης ακτινοβολίας (IR) και διατομής ραντάρ (RCS). Αυτή η σχεδίαση κάνει τον πύραυλο πιο δύσκολο να εντοπιστεί και να αναχαιτιστεί, αυξάνοντας τις πιθανότητές του να φτάσει με επιτυχία στο στόχο.
Ο Exocet Block 3 είναι εξοπλισμένος με εξελιγμένη ψηφιακή πλοήγηση 3D way-point, χρησιμοποιώντας ένα υβριδικό πακέτο συστήματος αδρανειακής πλοήγησης (INS) και Global Positioning System (GPS), μαζί με ένα υψόμετρο ραντάρ όπως αναφέραμε και προηγουμένως. Αυτό το σύστημα εξασφαλίζει ακριβή πλοήγηση σε μεγάλες αποστάσεις. Επιπλέον, ο πύραυλος είναι ικανός να προσαρμόζεται στη θάλασσα, διατηρώντας πολύ χαμηλό ύψος πτήσης πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας για να αποφύγει τα εχθρικά ραντάρ.
Στην τερματική του φάση, ο πύραυλος χρησιμοποιεί έναν προηγμένο αναζητητή (seeker) ενεργής ραδιοσυχνότητας (RF) ζώνης J με προσαρμοστικά μοτίβα αναζήτησης. Αυτή η τεχνολογία ενισχύει την ικανότητά να εντοπίζει και να κλειδώνει στόχους σε κορεσμένα από ηλεκτρονικές παρεμβολές περιβάλλοντα.
Η κεφαλή του Exocet Block 3 έχει σχεδιαστεί για να μεγιστοποιεί τη ζημιά κατά την πρόσκρουση. Είναι μια μη ευαίσθητη κεφαλή, μειώνοντας τον κίνδυνο τυχαίας έκρηξης. Η κεφαλή είναι 165 kg, είναι βελτιστοποιημένη για εκρήξεις υψηλής εκρηκτικότητας (ΗΕ) και έχει ως στόχο να δημιουργήσει μια ευρεία περιοχή κρούσης κατά του εχθρικού στόχου. Επιπλέον, είναι εξοπλισμένος με πυροκροτητή πρόσκρουσης και λειτουργία εγγύτητας, διασφαλίζοντας την έκρηξη στο βέλτιστο σημείο για τη μεγιστοποίηση της ζημιάς στον στόχο.
Τεχνικά Χαρακτηριστικά/Προδιαγραφές
- Βάρος: 780 kg
- Μήκος: Λιγότερο από 6 μέτρα
- Διάμετρος: 350mm
- Ταχύτητα: Υψηλή υποηχητική
SM-39
Η έκδοση SM39, είναι η έκδοση του Exocet που εκτοξεύεται από υποβρύχια και άρχισε να αναπτύσσεται το 1979. Αυτή η προσθήκη επέκτεινε την χρήση του πυραύλου από υποβρύχιες πλατφόρμες, διαφοροποιώντας περαιτέρω τις ικανότητές ανάπτυξής του και προσθέτοντας μια νέα στρατηγική διάσταση στον ναυτικό και υποβρύχιο πόλεμο.
Επιχειρησιακή δράση και φήμη
Exocet στον Πόλεμο των Φώκλαντ 1982
Η επιχειρησιακή ιστορία του πυραύλου Exocet αποτελεί απόδειξη της σημαντικής επίδρασής του στον σύγχρονο ναυτικό πόλεμο, που τονίστηκε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του πολέμου των Φώκλαντ το 1982.
Η σύγκρουση έφερε τους Exocet στο παγκόσμιο προσκήνιο όταν αεροσκάφη Super Étendard του Ναυτικού της Αργεντινής, οπλισμένα με την εκτοξευόμενη από τον αέρα έκδοση AM39, στόχευσαν με επιτυχία και βύθισαν το HMS Sheffield του Βασιλικού Ναυτικού. Το ιδιαίτερο κομμάτι της υπόθεσης είναι ότι ένας από τους δύο πυραύλους βρήκε στόχο αλλά και πάλι δεν εξερράγη, η βύθιση προκλήθηκε από την φωτιά που προκάλεσε ο πύραυλος πιθανότατα με τα καύσιμα του.
Περαιτέρω, στη σύγκρουση των Φώκλαντ, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα του Exocet φανερώθηκε όταν πύραυλοι MM38, εκτοξεύτηκαν από μια αυτοσχέδια εγκατάσταση στην ξηρά. Ένας από αυτούς τους πυραύλους έπληξε το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS Glamorgan, αποδεικνύοντας ότι θα μπορούσε να είναι ένα φονικό όπλο ακόμα και όταν αναπτύσσεται από μη συμβατικές επάκτιες πλατφόρμες.
Η χρήση του Exocet στα Φώκλαντ είχε εκτεταμένες επιπτώσεις. Προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες εντός της βρετανικής κυβέρνησης σχετικά με την ικανότητα του Βασιλικού Ναυτικού να αμύνεται από τέτοιους πυραύλους. Η αποτελεσματικότητα του Exocet τόνισε τα τρωτά σημεία στην άμυνα του στόλου, ιδιαίτερα όσον αφορά την προστασία ζωτικών στοιχείων όπως τα αεροπλανοφόρα. Ως απάντηση σε αυτήν την αντιληπτή απειλή, οι Βρετανοί ξεκίνησαν σημαντικές επιχειρήσεις πληροφοριών με στόχο να περιορίσουν την πρόσβαση της Αργεντινής σε επιπλέον Exocets, τονίζοντας τη στρατηγική σημασία του πυραύλου.
Πόλεμος Ιράν-Ιράκ 1987
Η χρήση του επεκτάθηκε πέρα από τα Φώκλαντ. Κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ το 1987, ο πύραυλος έδειξε και πάλι την καταστροφική του ικανότητα. Σε μια εμπλοκή που συχνά εσφαλμένα αναφέρεται η συμμετοχή ενός Dassault Mirage F1 στην επίθεση στο USS Stark, στην πραγματικότητα αφορά ένα τροποποιημένο Dassault Falcon 50 που εκτόξευσε πυραύλους Exocet κατά του USS Stark, μια φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Η επίθεση είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές απώλειες και τραυματισμούς μεταξύ του πληρώματος και τόνισε τις προκλήσεις που θέτει ο Exocet, ακόμη και σε καλά εξοπλισμένες και προηγμένες ναυτικές δυνάμεις.
Αυτό το περιστατικό εδραίωσε περαιτέρω τη φήμη του Exocet ως ένα «στρατηγικό» όπλο στον ναυτικό πόλεμο.
EXOCET στο Ελληνικό οπλοστάσιο
Η Ελλάδα από την δεκαετία του 1980 συνεχίζει την ανάπτυξη πυραύλων Exocet από το Πολεμικό Ναυτικό που εμφανίζεται ιδιαίτερα στις ΤΠΚ κλάσης Ρουσσέν (SUPER VITA) με τα πλοία να είναι οπλισμένα με αντιπλοϊκούς πυραύλους Exocet MM40 Block 2/3/3c. Χρήση MM38 EXOCET μπορεί να γίνει και από τις ΤΠΚ κλάσης La Combattante που πλέον εξοπλίζονται με Harpoon και Penguin.
Το Πολεμικό Ναυτικό διατηρρεί επίσης στην κατοχή του επάκτιες συστοιχίες αντιπλοϊκών πυραύλων EXOCET Block 2 με την Εθνική Φρουρά της Κυπριακής Δημοκρατίας να αποκτά πρόσφατα επάκτιες συστοιχίες της νέας επάκτιας έκδοσης των MM40 EXOCET BLOCK 3C. Υπάρχει και διαθέσιμος αριθμός MM38 σε αποθήκευση με διαθέσιμη «πατέντα» πυροδότησης από τις επάκτιες συστοιχίες MM40 της Ελλάδας.
Μια σημαντική πτυχή των προσπαθειών εκσυγχρονισμού της Ελλάδας περιλαμβάνει την ενσωμάτωση των πυραύλων Exocet με τις νέες φρεγάτες που έχουν παραγγελθεί, FDI HN (κλάση ΚΙΜΩΝ – Belharra). Τα νέα «στολίδια» του στόλου θα διαθέτουν την πιο φονική έκδοση των EXOCET, δηλαδή την BLOCK 3C.
Στο κομμάτι της Πολεμικής Αεροπορίας μας, ο αντιπλοϊκός πύραυλος EXOCET παρά την απόσυρση των Mirage 2000 EGM/BGM που αποτελούσαν τους μοναδικούς φορείς των εκδόσεων Mirage που διαθέτουμε (τα Mirage 2000-5 δεν διαθέτουν δυνατότητα εκτόξευσης) για χρήση της αερομεταφερόμενης έκδοσης AM-39, συνεχίζει να γράφει ιστορία μέσω της εισόδου του νέου μαχητικού της ΠΑ.
Τα Ελληνικά RAFALE F3R διαθέτουν την δυνατότητα οπλισμού με AM39 και μάλιστα σε αυτό το πλαίσιο αναβαθμίζεται το υπάρχον οπλοστάσιο στην πιο σύγχρονη έκδοση (ανεπίσημα block 3) αλλά και η ΠΑ θα αποκτήσει νέα βλήματα του τύπου.
Σύνοψη
Από την έναρξή του ως ένα πρωτοποριακό αντιπλοϊκό όπλο έως τις τρέχουσες προηγμένες εκδόσεις του, όπως η MM40 Block 3C, ο Exocet παραμένει ένας ισχυρός αντιπλοϊκός «άσος στο μανίκι» για τις χώρες που τον διαθέτουν. Η δυνατότητα χρήσης του πυραύλου από το Πολεμικό Ναυτικό και την Πολεμική Αεροπορία όχι μόνο ενισχύει τις αμυντικές και επιθετικές δυνατότητες της Ελλάδα αλλά αποτελεί παράγοντα αποτροπής για κάθε επίδοξο επιβουλέα. Ο Exocet αναμένεται να αντικατασταθεί στο μέλλον από το πρόγραμμα FC/ASW για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε σχετικά ΕΔΩ.
Συχνές ερωτήσεις – FAQ
