Μία από τις βασικές αποστολές που θα κληθεί να εκτελέσει η Πολεμική Αεροπορία είναι αυτή της καταστολής (SEAD) ή/και καταστροφής (DEAD) της εχθρικής αεράμυνας. Ήδη στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορία βρίσκονται κάποια από τα μέσα που θα επιτρέψουν στην Πολεμική Αεροπορία να εκτελέσει αυτές τις αποστολές, κυρίως ο συνδιασμός F-16 + AGM-88 HARM, όμως υπάρχει ένα μεγάλο περιθώριο αναβάθμισης των δυνατοτήτων αυτών, είτε μέσω αγοράς νέων πλατοφόρμων είτε μέσω αγοράς συγκεκριμένων όπλων και συστημάτων. Το ιδανικό θα είναι να δούμε και τις δύο «επιλογές» να υλοποιούνται.
Τί είναι τα SEAD και DEAD
Πριν ασχοληθούμε με το κομμάτι των εξοπλισμών που θα μπορούσαν να έχουν θέση στην Πολεμική Αεροπορία, αξίζει να δούμε τι ακριβώς εννοούμε με τους όρους SEAD και DEAD. Με τον όρο SEAD, Suppression of Enemy Air Defense, εννοείται η καταστολή/παρεμπόδιση στην λειτουργεία της εχθρικής αεράμυνας, ή η μείωση της αποτελεσματικότητάς της, με χρήση μέσων όπως οι ηλεκτρονικές παρεμβολές, εξαπάτηση μέσω δολωμάτων/decoys κ.α. Ως DEAD, Destruction of Enemy Air Defense, εννοούμε την καταστροφή των συστημάτων αεράμυνας του εχθρού, η Πολεμική Αεροπορία επίσης το ονομάζει Destructive SEAD.
Αν και οι αποστολές SEAD δεν συνεπάγονται πάντα με καταστροφή των αντιαερπορικών συστημάτων, πολύ συχνά χρησιμοποιείται μόνο αυτός ο όρος, αντικαθιστόντας τα DEAD ή Destructive SEAD.
Η αξία των επιχειρήσεων SEAD
Η εξουδετέρωση ή η παρεμπόδιση της αεράμυνας ενός αντιπάλου είναι ζωτικής σημασίας για κάθε αεροπορική επιχείρηση, καθώς εξασφαλίζει κυριαρχία στους ουρανούς ή έστω τοπική υπεροχή στο πεδίο που θέλουν να δράσουν οι φίλιες δυνάμεις. Απουσία ικανών ενεργειών SEAD σημαίνει πως κάθε άλλη αποστολή κρούσης στόχων του εχθρού είναι πιο πιθανό να αποτύχει, θέτοντας σε κίνδυνο τους χειριστές των αεροσκαφών, τις δυνάμεις στο έδαφος αλλά και την συνολική έκβαση των επιχειρήσεων. Αξίζει να σημειωθεί πως μεταξύ 15% και 30% όλων των αεροπορικών αποστολών που έχουν εκτελεστεί από Δυτικές Πολεμικές Αεροπορίες είχαν ως αντικείμενο το SEAD.
Οι τωρινές δυνατότητες SEAD / DEAD της ΠΑ
Αυτή την στιγμή στην διάθεση της Πολεμικής Αεροπορίας βρίσκονται δύο Μοίρες μαχητικών F-16, επιφορτισμένες με αποστολές SEAD. Η μία είναι η 341 Μοίρα ΜΠΚ «Βέλος» που επιχειρεί με F-16 Block 50 από την 111 Πτέρυγα Μάχης στην Νέα Αγχίαλο και η άλλη είναι η 343 Μοίρα «Αστέρι» που επιχειρεί πλέον σχεδόν αποκλειστικά με F-16 Viper (μέχρι πρότεινος είχε F-16 Block 52+) από την 115 Πτέρυγα Μάχης στην Σούδα.
Τα αεροσκάφη και των δύο Μοιρών έχουν πρόσβαση στα βλήματα αντιραντάρ (anti radiation) AGM-88 HARM, η εισαγωγή των οποίων στην υπηρεσία της ΠΑ έγινε με την 341. Πέραν όμως των, πολύ σημαντικών, HARM, αυτή την στιγμή λείπουν από το οπλοστάσιο της ΠΑ τόσο νέα βλήματα αντιραντάρ, παρά τα όσα έχουν ακουστεί για αγορά AARGM, αλλά και εξοπλισμός ηλεκτρονικού πολέμου όπως ατρακτίδια ηλεκτρονικών παρεμβολών που θεωρούνται μάλλον απαραίτητα για μια ολοκληρωμένη «ομάδα κρούσης» απέναντι σε αντιαεροπορικά συστήματα.
Αξιοποιόντας παραπάνω τα F-16
Με τα F-16 να είναι η κυρίαρχη σε αριθμούς πλατφόρμα στην Πολεμική Αεροπορία και ταυτόχρονα η πλατφόρμα που ήδη αναλαμβάνει τις αποστολές SEAD, είναι φυσικό το πρώτο βήμα για την αναβάθμιση των δυνατοτήτων της ΠΑ να γίνει μέσω της ενίσχυσης των αεροσκαφών αυτών.
Νέα όπλα
Όσον αφορά τα όπλα, με την απουσία κάποιας ρεαλιστικής επιλογής που βρίσκεται σε υπηρεσία ήδη, η αγορά των νέων εκδόσεων του AGM-88 είναι μονόδρομος. Έτσι, για μια ποιοτική αναβάθμιση του οπλοστασίου είναι απαραίτητο να αγοραστούν βλήματα AARGM. Δυστυχώς δεν φαίνονται να υπάρχουν σχέδια για πιστοποίηση των νεότερων AARGM-ER στα F-16, παρά μόνο στα F/A-18, EA-18 και F-35.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως οι πύραυλοι αντιραντάρ δεν είναι τα μόνα όπλα ικανά να καταστρέψουν την αεράμυνα του εχθρού. Μαζί τους είναι ιδανικό να γίνεται χρήση βομβών ακριβείας (JDAM, Spice), πυραύλων cruise (Delilah) καθώς και άλλων μέσων που δεν είναι απαραίτητα στο οπλοστάσιο της Πολεμικής Αεροπορίας (Πυροβολικό, loitering munitions), πάντα ανάλογα με τον στόχο και την γεωγραφεία. Έτσι γίνεται εμφανής η ανάγκη για ενίσχυση τόσο και των άλλων κλάδων των ΕΔ αλλά και η γενική ανάγκη για μεγάλους αριθμούς σε όπλα ακριβείας.
Δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου
Μία πρακτική που χρεισημοποιείται ειδικά για αποστολές SEAD είναι ο εξοπλισμός των αεροσκαφών με εξωτερικά ατρακτίδια ηλεκτρονικού πολέμου, είτε μιλάμε για ατρακτίδια αυτοπροστασίας είτε για ατρακτίδια «επιθετικού» ηλεκτρονικού πολέμου (offensive electronic attack). Κλασικά παραδείγματα μπορούν θεωρηθούν τα EA-18G Growler του Ναυτικού των ΗΠΑ που είναι εξοπλισμένα με τα ατρακτίδια AN/ALQ-99, τα οποία θα αντικατασταθούν από τα νέας γενιάς (AESA) Next Generation Jammer (NGJ). Εύκολα γίνεται αντιληπτό πως αν οι ΗΠΑ (και όχι μόνο) θεωρούν απαραίτητα τα ατρακτίδια αυτά για αποστολές SEAD τότε είναι μάλλον μια κατηγορία συστημάτων που θα έπρεπε να ενδιαφέρει και εμάς.
Πάνω σε αυτή την λογική, θα μπορούσαν να βρεθούν αρκετές επιλογές σε ατρακτίδια ηλεκτρονικού πολέμου ικανά να παρεμβάλουν ραντάρ. Δύο παραδείγματα από το Ισραήλ, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν από αεροσκάφη F-16 είναι τα Sky Shield της Rafael και ELL-8251SB Scorpius SJ της IAI. Και τα δύο φέρονται στον κεντρικό φορέα της ατράκτου, είναι τεχνολογίας AESA, μπορώντας έτσι να «τυφλώνουν» ταυτόχρονα διαφορετικά ραντάρ με «στοχευμένες» παρεμβολές. Προφανώς δεν υπάρχουν μόνο αυτές οι επιλογές, επίσης αξιόλογη και με όμοια φιλοσοφία είναι η επιλογή του Electronic Attack Jammer Pod (EAJP) της SAAB που ήδη είναι πιστοποιημένο στα Gripen αλλά πιθανώς μπορεί να εξοπλίσει και τα F-16.
Μπορούν να «βοηθήσουν» και άλλα μέσα της ΠΑ;
Η απάντηση εδώ πως προφανώς και ναι, όχι μόνο μπορούν αλλά ίσως επιβάλεται. Όσο τα δίκτυα άρνησης πρόσβασης (A2/AD) γίνονται όλο και πιο πυκνά, κάτι που θα επιχειρήσει για παράδειγμα η Τουρκία, οι αποστολές SEAD πρέπει να γίνονται συνεργατικά, όχι μόνο μεταξύ των μέσων της ΠΑ αλλά και μεταξύ των μέσων των υπόλοιπων κλάδων. Στην πράξη έχει αποδειχθεί η αξία των επιθετικών ελικοπτέρων για κρούση ραντάρ και αντιαεροπορικών συστημάτων και εύκολα καταλαβαίνουμε πως μια αναβάθμιση στις ικανότητες ηλεκτρονικού πολέμου (ΗΠ) της ΠΑ δεν θα ωφελήσει μόνο την ίδια αλλά και όλες τις δυνάμεις που θα επιχειρούν υπό την προστασία της (προφανώς ισχύει και το ανάποδο).
Έχουν θέση τα F-35 και τα Rafale εδώ;
Για τα F-35 η απάντηση είναι πως σίγουρα μπορούν να βρουν μια θέση στις αποστολές SEAD της ΠΑ. Αν η αγορά των F-35 γίνει με τα κατάλληλα όπλα, όπως οι AARGM-ER ή τα Spear EW, τότε θα είναι η ικανότερη πλατφόρμα για αποστολές SEAD, αξιοποιόντας νέα όπλα, υψηλών επιδόσεων ικανότητες ΗΠ αλλά προφανώς και τα stealth χαρακτηριστικά τους.
Για τα Rafale από την άλλη η απάντηση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη, αν όχι αρνητική. Ως έχουν τα πράγματα, τα μόνο 24 Rafale ήδη θα πρέπει να αναλάβουν μεγάλο κομμάτι των αποστολών αέρος-αέρος, να αναλάβουν σχεδόν αποκλειστικά την κρούση εχθρικών πλοίων, μαζί με τα Mirage 2000-5 είναι ο μόνοι φορείς των Scalp-EG και δεν έχουν ακόμα διαθέσιμο όπλο αντιραντάρ ανάλογο των AGM-88, τουλάχιστον μέχρι το 2030. Αυτοί οι παράγοντες καθιστούν μάλλον απαγορευτική την χρήση τους σε αποστολές SEAD.
Σύνοψη
Οι αποστολές SEAD, είτε μιλάμε μόνο για παρεμβολές είτε και για καταστροφή της αεράμυνας του εχθρού είναι βασική αποστολή για την Πολεμική Αεροπορία. Η τελευταία έχει ήδη δυνατότητες SEAD οι οποίες όμως μπορούν να αναβθμιστούν δραματικά με στοχευμένες αγορές, τουλάχιστον για τα αεροσκάφη που θα κληθούν να αναλάβουν την εκτέλεση των αποστολών αυτών. Η αρχή μπορεί να γίνει με τα F-16 και μετέπειτα να ενσωματωθούν στο δόγμα και τα F-35, με βάση τις παραπάνω προϋποθέσεις. Η επιτυχία των αποστολών αυτών δεν αφορά μόνο την Πολεμική Αεροπορία αλλά το σύνολο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Για περισσότερα άρθρα του Βασίλης Κ.
Απαγορεύεται η αντιγραφή χωρίς άδεια του NEMESIS HD!