Σε μια εποχή όπου οι τρόποι διεξαγωγής των πολέμων εξελίσσονται συνεχώς, οι έννοιες «Υβριδικός πόλεμος» και «ασύμμετρες συγκρούσεις» έχουν αναδειχθεί ως κρίσιμα στοιχεία στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Αυτές οι όχι και τόσο νέες αλλά πιο διαδεδομένες τα τελευταία χρόνια Υβριδικές απειλές ή προσεγγίσεις αμφισβητούν τα πρότυπα καθε είδους συμβατικής σύγκρουσης, απαιτώντας μια επαναξιολόγηση των αμυντικών στρατηγικών παγκοσμίως.
Υβριδικός Πόλεμος (Hybrid Warfare)
Hybrid Warfare ή αλλιώς στα ελληνικά Υβριδικός Πόλεμος είναι μια στρατηγική προσέγγιση που συνδυάζει συμβατικές στρατιωτικές τακτικές με μη παραδοσιακά *ασύμμετρα* μέσα και τακτικές. Αυτή η μέθοδος περιλαμβάνει τη χρήση ανταρτοπόλεμου, κυβερνοεπιθέσεων και εκστρατειών παραπληροφόρησης σε συνδιασμό με συμβατικές τακτικές.
Σε αντίθεση με τον παραδοσιακό πόλεμο, ο οποίος είναι τυπικά κρατοκεντρικός, ο υβριδικός πόλεμος και οι υβριδικές απειλές χαρακτηρίζονται από την ασάφεια και την πολυπλοκότητα τους, που συχνά περιλαμβάνει μη κρατικούς παράγοντες και μυστικές επιχειρήσεις για την διεξαγωγή τους.
Η δυναμική των ασύμμετρων συγκρούσεων
Οι ασύμμετρες συγκρούσεις συμβαίνουν συνήθως όταν οι εχθρικές δυνάμεις διαφέρουν σημαντικά στις στρατιωτικές δυνατότητες και στρατηγικές τους. Σε αυτά τα σενάρια, το ασθενέστερο μέρος τις περισσότερες φορές ή και τα δύο μέρη, χρησιμοποιούν αντισυμβατικές τακτικές για να εκμεταλλευτούν τα τρωτά σημεία του αντιπάλου. Αυτή η προσέγγιση δεν είναι νέα.
Ωστόσο, η εφαρμογή της στο σύγχρονο πεδίο μάχης έχει γίνει πιο περίπλοκη, ενσωματώνοντας τεχνολογικές εξελίξεις και ψυχολογικές επιχειρήσεις που επηρεάζουν πολλούς πολιτικούς, κοινωνικούς και στρατιωτικούς παράγοντες.
Cyber Warfare: Κυβερνοπόλεμος
Στον σημερινό δικτυοκεντρικό κόσμο, ο κυβερνοπόλεμος έχει γίνει μια κομβική πτυχή του Υβριδικού Πολέμου. Οι επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο μπορούν να λάβουν διάφορες μορφές, συμπεριλαμβανομένης της παραβίασης κυβερνητικών ιστοσελίδων, της παραβίασης ασφαλών δικτύων επικοινωνίας και της διεξαγωγής κυβερνοκατασκοπείας.
Οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο του 2007 στην Εσθονία που αποτελούσαν και εναν ψευδοπόλεμο Ρωσίας-Εσθονίας και η τεράστια παραβίαση της βάσης δεδομένων του Γραφείου Διαχείρισης Προσωπικού των ΗΠΑ το 2015 είναι πολύ σημαντικές υπενθυμίσεις της ισχύος του κυβερνοπολέμου που σε άλλη μια περίπτωση φέρεται να οδήγησε σε σοβαρό περιστατικό ακόμα και σε εργαστήρια εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν.
Πόλεμος Πληροφοριών
Η στρατηγική χρήση των πληροφοριών που μπορούν να διαδοθούν με διάφορες τακτικές, έχει γίνει ένα σημαντικό εργαλείο στον Υβριδικό Πόλεμο.
Περιλαμβάνει τη διάδοση παραπληροφόρησης και προπαγάνδας για να επηρεάσει την κοινή γνώμη, να σπείρει διχόνοια και να διαβρώσει την εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς. Ο στόχος της είναι να κερδίσει τις «καρδιές και τα μυαλά» του κοινού, μια τακτική που είναι εμφανής στις επιχειρήσεις τόσο μη κρατικών όσο και κρατικών παραγόντων σε σύγχρονες συγκρούσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Ανταρτοπόλεμος
Ο ανταρτοπόλεμος αποτελεί μια τακτική ασύμμετρου πολέμου που έχει ως στόχο να εκμεταλλευτεί τα τρωτά σημεία ενός πιο ισχυρού αντιπάλου.
Ο ανταρτοπόλεμος χαρακτηρίζεται από τη χρήση τακτικών hit & run (χτύπα και φύγε), ενεδρών και δολιοφθορών, καθιστώντας τον μια εξαιρετικά αποτελεσματική στρατηγική για μη κρατικούς παράγοντες ή μικρότερα σε ισχύ έθνη. Αυτή η προσέγγιση δεν είναι νέα. Ωστόσο, η εφαρμογή της πλέον με την αναβάθμιση της τεχνολογίας και της ευκολότερης απόκτησης υλικών έχει αλλάξει και έχει γίνει πολύ πιο θανατηφόρα.
2 Παραδείγματα Υβριδικού Πολέμου
Κρίση στον Έβρο (Ελλάδα-Τουρκία): Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για την χρήση Υβριδικού Πολέμου μεταξύ δύο κρατικών οντοτήτων ήρθε το 2020, όταν η Τουρκία εργαλειοποίησε χιλιάδες μετανάστες (Υβριδικές απειλές) που είχε στο έδαφος της για να προκαλέσει ρήγμα στην Ελληνική άμυνα στα σύνορα στον Έβρο. Η Τουρκία μαζί με τις μαζικές κινήσεις μεταφοράς αυτών των ατόμων, προχώρησε και σε μια τεράστια εκστρατεία παραπληροφόρησης της κοινής γνώμης φτάνοντας στο σημείο να κατηγορεί την Ελλάδα ακόμα και για δολοφονία μεταναστών, την στιγμή που μετέφερε δυνάμεις για να χτυπήσει τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στον Έβρο. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι ο Έβρος είναι το ισχυρότερο σημείο άμυνας της Ελλάδας.
Ρωσικές Στρατιωτικές Επιχειρήσεις στην Ουκρανία (2014-σήμερα): Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και η εμπλοκή στην Ανατολική Ουκρανία αντιπροσωπεύουν βασικά παραδείγματα Υβριδικού Πολέμου. Η χρήση των «μικρών πράσινων ανδρών» (Ρώσοι στρατιώτες χωρίς εθνόσημο), τοπικές πολιτοφυλακές που εξαπέλυσαν ανταρτοπόλεμο, επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και μια ισχυρή εκστρατεία παραπληροφόρησης που χρησιμοποιήθηκε και από τις δύο πλευρές υπογραμμίζει την πολύπλευρη φύση του Υβριδικού Πολέμου ανεξάρτητα από την πλευρά που υποστηρίζει ο καθένας.
Ανταπόκριση σε υβριδικές απειλές
Για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε απέναντι στις υβριδικές απειλές υπάρχει μια σειρά από βήματα που μπορούν να μας προφυλάξουν ως ένα βαθμό από τις ασύμμετρες τακτικές των εχθρών μας.
Ενίσχυση της άμυνας στον κυβερνοχώρο
Η οικοδόμηση ισχυρών συστημάτων άμυνας στον κυβερνοχώρο είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό περιλαμβάνει την προστασία των κρίσιμων υποδομών του κράτους, την ανάπτυξη ομάδων άμεσης αντίδρασης στον κυβερνοχώρο και την εφαρμογή προηγμένων πρωτοκόλλων κυβερνοασφάλειας.
Αντικατασκοπεία και αντιπροπαγάνδα
Οι κυβερνήσεις και οι ένοπλες δυνάμεις πρέπει να συμμετάσχουν σε ενεργές εκστρατείες πληροφόρησης του κοινού. Αυτό περιλαμβάνει την παρακολούθηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, την αντιμετώπιση ψευδών πληροφοριών και την προώθηση ακριβών αναφορών για οτιδήποτε αφορά το ευρύ κοινό.
Βελτιωμένες δυνατότητες πληροφόρησης
Η αποτελεσματική συλλογή πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής πληροφοριών μέσω ανθρώπινου παράγοντα (HUMINT) και μέσω ηλεκτρονικών μέσων (SIGINT), είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη και την απόκριση σε ασύμμετρες απειλές.
Διεθνής συνεργασία
Ο υβριδικός πόλεμος συχνά υπερβαίνει τα σύνορα, καθιστώντας τη διεθνή συνεργασία απαραίτητη. Η ανταλλαγή πληροφοριών, ο συντονισμός των απαντήσεων και η συμμετοχή σε κοινές ασκήσεις μπορούν να ενισχύσουν τη συλλογική άμυνα.
Αναβάθμιση της Τεχνολογίας και της Καινοτομίας
Η υιοθέτηση των τεχνολογικών εξελίξεων όπως πχ η τεχνητή νοημοσύνη AI είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση του Υβριδικού Πολέμου. Η ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων επιτήρησης, ανάλυσης βάσει τεχνητής νοημοσύνης για συλλογή πληροφοριών και drone για αναγνώριση και στοχευμένες επιχειρήσεις είναι κάποιοι από τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης.
Πριν προχωρήσουμε στο υπόλοιπο άρθρο μπορείτε να αποθηκεύσετε για διάβασμα αργότερα, σχετικό άρθρο επί της αναβάθμισης τεχνολογίας και AI ΕΔΩ:
Ηθικά και νομικά ζητήματα
Ο Υβριδικός Πόλεμος και οι ασύμμετρες τακτικές έχουν εγείρει σημαντικές ηθικές και νομικές προκλήσεις. Η ασάφεια γύρω από τις επιχειρήσεις του είδους συχνά οδηγεί σε συζητήσεις για το διεθνές δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους κανόνες εμπλοκής. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί μια λεπτή κατανόηση τόσο των νομικών πλαισίων όσο και των ηθικών επιπτώσεων του σύγχρονου πολέμου που ξεπερνούν την φύση των συμβατικών συγκρούσεων και δυνάμεων.
Συνοψίζοντας
Ο υβριδικός πόλεμος και οι ασύμμετρες τακτικές που ακολουθούνται αντιπροσωπεύουν μια αλλαγή στην παραδοσιακή τέχνη του πολέμου. Η κατανόηση αυτών των εννοιών δεν αφορά μόνο την αναγνώριση της μεταβαλλόμενης φύσης της σύγκρουσης αλλά και την προληπτική προσαρμογή σε αυτές τις αλλαγές. Καθώς μπαίνουμε σε αυτή τη νέα εποχή του πολέμου, πρέπει να εστιάσουμε στην οικοδόμηση ανθεκτικών, προσαρμόσιμων και τεχνολογικά προηγμένων αμυντικών μηχανισμών και τακτικών για να πετύχουμε τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα αποτροπής τέτοιων επιθέσεων.
